బ్యాంక్ లాకర్ రూల్:
ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని మొరాదాబాద్‌లో జరిగిన సంఘటన మీకు గుర్తుందా? అల్కా పాఠక్ అనే మహిళ ఆ డబ్బును బ్యాంక్ ఆఫ్ బరోడా (BoB) ఆసియానా బ్రాంచ్ లాకర్‌లో ఉంచింది. ట్యూషన్లు చెప్పుకుంటూ జీవనం సాగిస్తున్న ఆ మహిళ తన కూతురి పెళ్లి కోసం డబ్బును పొదుపు చేసింది. RBI యొక్క కొత్త నిబంధనల ప్రకారం ‘నో యువర్ కస్టమర్’ (KYC) వివరాలను అప్‌డేట్ చేయడానికి కొత్త ఒప్పందంపై సంతకం చేయడానికి బ్రాంచ్‌కు రావాలని బ్యాంక్ అధికారులు ఇటీవల ఆమెకు ఫోన్ చేశారు. బ్యాంకుకు వెళ్లిన పాఠక్ లాకర్ తెరిచి చూడగా అక్కడ ఏమీ కనిపించలేదు. ఆమె లాకర్‌లో ఉంచిన డబ్బును చెదలు తినేశాయి. ఈ విషయం సంచలన వార్తగా మారింది. మొత్తం 18 లక్షల రూపాయలు అని అల్కా పాఠక్ చెప్పింది. ఈ ఘటనపై బ్యాంక్ ఆఫ్ బరోడా సిబ్బంది తమ ప్రధాన కార్యాలయానికి నివేదిక పంపారు. అల్కా పాఠక్‌కు జరిగిన నష్టాన్ని భర్తీ చేస్తారా, అలా అయితే ఎంత చెల్లిస్తారన్నది ఇప్పుడు ఆసక్తికరంగా మారింది.
మన దేశంలో లక్షలాది మంది ప్రజలు తమ బంగారం, వెండి, నగదు, ఆస్తుల పత్రాలు, విలువైన వస్తువులను భద్రంగా ఉంచుకోవడానికి బ్యాంకు లాకర్లను ఉపయోగిస్తున్నారు. బ్యాంకు లాకర్‌లో ఉంచిన వస్తువులకు పూర్తి రక్షణ ఉంటుందనే ఉద్దేశ్యంతో ఇలా చేస్తున్నారు. అయితే… దొంగతనం, అగ్నిప్రమాదం, వరదలు తదితర ప్రకృతి వైపరీత్యాల వల్ల లాకర్ పాడైపోయే అవకాశం ఉండడంతో ఇటీవల పురుగుల మందుతాగి ఘటన చోటుచేసుకుంది. అటువంటి సందర్భాలలో, భారతీయ బ్యాంకుల నియమాలను అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.
What do the changed rules say?
వరదలు, భూకంపం, అల్లర్లు, తీవ్రవాదుల దాడి, ఖాతాదారుల నిర్లక్ష్యం తదితర కారణాల వల్ల బ్యాంకు లాకర్‌లో విలువైన వస్తువులు చోరీకి గురైనా లేదా దెబ్బతిన్నా… పాత నిబంధనల ప్రకారం బ్యాంకులు నష్టాన్ని భర్తీ చేస్తాయి. కానీ, ఇప్పుడు ఆ పరిస్థితి లేదు. రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా తీసుకొచ్చిన కొత్త నిబంధనల ప్రకారం, ఖాతాదారుడు తన లాకర్‌లో ఉంచిన విలువైన వస్తువులకు సంబంధిత బ్యాంకు బాధ్యత వహించదు. ఇందులోనూ కొన్ని షరతులు ఉన్నాయి.
Only 100 times the rent!
అగ్నిప్రమాదం, దొంగతనం, దోపిడీ, బ్యాంకు భవనం కూలిపోయినా లేదా బ్యాంకు ఉద్యోగులకు మోసం జరిగినా… బ్యాంకు బాధ్యత ఆ లాకర్ వార్షిక అద్దెకు 100 రెట్లు మాత్రమే. 100 సార్లు అనే పదం ఆకట్టుకునేలా అనిపించినప్పటికీ, కస్టమర్‌కు చాలా తక్కువ మాత్రమే లభిస్తుంది. లాకర్ వార్షిక అద్దె రూ.1000 అయితే, లాకర్ ఎంత విలువైనదైనా బ్యాంకు కేవలం రూ.లక్ష మాత్రమే ఇస్తుంది.
Circumstances of non-liability
భూకంపం, వరదలు లేదా ఇతర ప్రకృతి వైపరీత్యాల కారణంగా లాకర్‌లోని వస్తువులు దెబ్బతిన్నప్పుడు లేదా నష్టపోయినప్పుడు బ్యాంక్ బాధ్యత వహించదు. ఎందుకంటే అవి బ్యాంకు సృష్టించినవి కావు. కాబట్టి ఇలాంటి ప్రకృతి వైపరీత్యాలు వచ్చే అవకాశం ఉన్న చోట లాకర్ తీసుకోకపోవడమే మంచిది. ఒకవేళ తీసుకుంటే అందులో విలువైన వస్తువులు ఉంచకపోవడమే మంచిది.
Why are banks not liable for losses?
లాకర్‌లో దాచిన ఆస్తి నష్టానికి బ్యాంకు బాధ్యత వహించకపోవడానికి కారణం… ఖాతాదారుడు తన లాకర్‌లో ఏమి ఉంచుతున్నాడో, పోయిన వస్తువు అసలు విలువ ఏమిటో బ్యాంకు అధికారులకు తెలియకపోవడమే. లాకర్ అనేది వ్యక్తిగత విషయం మరియు ఖాతాదారుడు అందులో దాగి ఉన్న విషయాన్ని బ్యాంకుకు చెప్పాల్సిన అవసరం లేదు. కాబట్టి, లాకర్‌లో ఉంచిన వస్తువుల గురించి బ్యాంకులు అడగవు మరియు పట్టించుకోవు. ఈ పరిస్థితిలో, పరిహారం మొత్తాన్ని నిర్ణయించడం దాదాపు అసాధ్యం.
సాధారణంగా, లాకర్ నియమాలు అన్ని బ్యాంకులకు దాదాపు ఒకే విధంగా ఉంటాయి, కానీ కొన్ని విషయాలు మారుతూ ఉంటాయి. కాబట్టి ఏదైనా బ్యాంకు శాఖలో లాకర్ తీసుకోవాలనుకుంటే ముందుగా లాకర్ వాతావరణం, లాకర్ రూల్స్ తెలుసుకోవడం మంచిది.
.
